Artificial Intelligence <ပထမပိုင္း>

(စကားဦး)
********
အစကေတာ႔ ခပ္တိုတိုပဲေရးမလို႔ စဥ္းစားထားတာပါ။ ဒါေပမယ္႔ ေရးရင္းနဲ႔ စာက ရွည္ရွည္လာပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာလည္း robot, automation စတဲ႔နည္းပညာေတြကို စိတ္၀င္တစားရွိလာၾကၿပီၿဖစ္တာေၾကာင္႔ ၀ါသနာပါသူမ်ားအေနနဲ႔ AI ဆိုတာဘာလဲဆိုတာကို နားလည္ေအာင္တင္ၿပဖို႔ ၾကိဳးစားရင္း စာကပိုပိုရွည္လာဖို႔ရွိေနပါတယ္။ဒါေၾကာင္႔ ေရးရင္းနဲ႔ ၿပီးသေလာက္ကို အပိုင္းပိုင္းၿဖင္႔ တင္ၿပသြားဖို႔ပဲ ၾကံရပါေတာ႔တယ္။ ခု ပထမပိုင္းမွာေတာ႔ နည္းပညာနဲ႔ပက္သတ္တဲ႔ ရွဳပ္ရွဳပ္ေထြးေထြးေတြမပါေသးတဲ႔အတြက္ စိတ္လြတ္ကိုယ္လြတ္ဖတ္ရွဳ႕ႏုိင္ပါတယ္လို႔ အေၾကာင္းပါးရင္း........
 
*******

Intelligent machine
--------------------
 
လြန္ခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက Philosopher ေတြဟာစၾက၀ဠာ ရဲ႕လ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ၾကီး ၿဖစ္တဲ႔ လူရဲ႕စိတ္ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္သလဲ ဆိုတဲ႔ေမးခြန္းကိုေၿဖရွင္းဖို႔ၾကိဳးစားေနခဲ႔ၾကပါတယ္။ လူေတြလုပ္ႏိုင္ တာမွန္သမွ် စက္( machine ) ေတြလည္းလုပ္ႏိုင္ရမယ္ဆိုတဲ႔ computer သိပၸံပညာရွင္ေတြလက္ခံထားတဲ႔အ ခ်က္ကို အခ်ိဳ႕ Philosopher ေတြဟာလက္ခံၾကေပမယ္႔၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ႔ ခ်စ္ၿခင္း (love)၊ တီထြင္ၿပဳၿပင္ၿခင္း ( creative )၊ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ၿခင္း( discovery ) ႏွင္႔ အဆိုးအေကာင္းခြဲၿခားႏိုင္မွဳ(moral choice) စတဲ႔ အသိ ဥာဏ္ၿမင္႔ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြဟာ machine ေတြဘယ္ေတာ႔မွလုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွာမဟုတ္ ဆိုၿပီးၿငင္းဆိုခဲ႔ၾကပါ တယ္။ဒါေပမယ္႔လည္း အင္ဂ်င္နီယာေတြနဲ႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ အသိဥာဏ္ (intelligent) လို႔ေခၚဆိုႏိုင္တဲ႔ machine ေတြကိုတည္ေဆာက္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ႔ၾကပါၿပီ။ဟုတ္ၿပီ ဒါဆို အသိဥာဏ္(intelligence)ဆိုတာဘယ္လိုအဓိပၸါယ္ကိုေခၚတာပါလိမ္႔။ အဘိဓာန္ အခ်ိဳ႕ မွာအဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆိုထားတာေတြကိုေလ႔လာၾကည္႔ပါမယ္။
* 
၁။ လူ၏ အသိဥာဏ္( Intelligence )ဆိုသည္မွာ အရာ၀တၱဳမ်ားကို နားလည္ႏိုင္စြမ္း၊ ေလ႔လာႏိုင္စြမ္း စတဲ႔ ထိုသူ၏စြမ္းရည္ ( ability ) ကိုေခၚပါသည္။
 
၂။ အသိဥာဏ္ ဆိုသည္မွာ အလုိအေလ်ာက္တုန္႔ၿပန္လုပ္ေဆာင္ၿခင္းမဟုတ္ပဲ စဥ္းစားခ်င္႔ခ်ိန္ေတြးေခၚ ၿပီး နားလည္ႏိုင္သည္႔ စြမ္းရည္ၿဖင္႔ တုန္႔ၿပန္လုပ္ေဆာင္ၿခင္းကို ေခၚဆိုသည္။
* 
ပထမအဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆိုခ်က္အရဆိုရင္ အသိဥာဏ္ဆိုတာဟာ လူရဲ႕မူလအရည္အေသြးတစ္ခုၿဖစ္မယ္လို႔ အဓိပၸာ ယ္ဖြင္႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဒုတိယဖြင္႔ဆိုခ်က္မွာေတာ႔ အသိဥာဏ္ကို ခ်ဥ္းကပ္ပံုကြဲၿပားသြားကာ ပိုၿပီးေပ်ာ႔ေၿပာင္းလာသ လိုရွိေနပါတယ္။အသိဥာဏ္ဟာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ႕အရည္အေသြးမဟုတ္ေတာ႔ပဲ စဥ္းစားခ်င္႔ခ်ိန္ နားလည္ ၿခင္း (think and understand) စြမ္းရည္ကိုသာ ေဖာ္ၿပလာပါတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ စဥ္းစားေတြးေခၚၿခင္း (thinking) ရဲ႕အဓိပၸာယ္ကို ဆက္ရွာေဖြဖို႔လိုလာပါတယ္။ အဘိဓါန္ ေတြရဲ႕ေဖာ္ၿပခ်က္ေတြကို ဆက္ေလ႔လာ ၾကည္႔ပါမယ္။
* 
{ စဥ္းစားေတြးေခၚၿခင္း (thinking)ဆိုသည္မွာ ဦးေႏွာက္ (brain) ကိုအသံုးၿပဳ၍ ၿပႆနာတစ္ခုကိုအေၿဖ ထုတ္ၿခင္း( to consider a problem ) သို႔မဟုတ္ အၾကံဥာဏ္သစ္တစ္ခုကိုဖန္တီးၿခင္း ( to create an idea) စတဲ႔လုပ္ေဆာင္မွဳ(activity) ကိုေခၚဆိုပါသည္။ }
* 
ဒီလိုဆိုရင္ တစ္ေယာက္ေယာက္က စဥ္းစားေတြးေခၚဖို႔ဆုိရင္ ဦးေႏွာက္ (brain) ရွိဖို႔လိုပါမယ္။ဦးေႏွာက္ဆိုတာ အရာ၀တၱဳေတြ ကို ေလ႔လာဖို႔၊ နားလည္ဖို႔ နဲ႔ ၿပႆနာေတြေၿဖရွင္းဖို႔၊ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြခ်မွတ္ ဖို႔အတြက္ရာလုပ္ ေဆာင္ေပးႏိုင္တဲ႔ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ႔ အသိဥာဏ္ (Intelligence) ဆိုတာ ေလ႔လာ နား လည္ႏိုင္ၿပီး ၿပႆနာေတြကိုေၿဖရွင္း ဆံုးၿဖတ္ႏိုင္တဲ႔ စြမ္းရည္(ability) ဆိုၿပီးသတ္မွတ္ဖြင္႔ဆိုႏိုင္ပါမယ္။
* 
ဒါဆို computer ေတြဟာအသိဥာဏ္ရွိလာႏိုင္မလား၊ machine ေတြဟာစဥ္းစားေတြးေခၚႏိုင္မလား ဆို တဲ႔ေမးခြန္းဟာ အသိဥာဏ္ပံုစံတူ (Artificial Intelligence)ကိုစတင္ခဲ႔ရာ အေစာပိုင္းေခတ္ၿဖစ္တဲ႔ ၁၉၄၀ ၿပည္႔ ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ေတြမွာ အေတာ္ပဲ ေခတ္စားလာခဲ႔ပါတယ္။ အသိဥာဏ္ပံုစံတူ ( Artificial Intelligence ) ကိုဖန္ တီးရတဲ႔ သိပၸံပညာရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ႔ လူတို႔ရဲ႕ အသိဥာဏ္အသံုးၿပဳၿပီးေၿဖရွင္းလုပ္ေဆာင္ရတဲ႔ လုပ္ငန္း ေတြကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္႔ machine ေတြကိုထုတ္လုပ္ဖို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္။(Boden, 1977)။ ဒါေၾကာင္႔ machine ေတြဟာ စဥ္းစားေတြးေခၚႏိုင္မလားဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းရဲ႕အေၿဖဟာအလြန္ပဲအေရးၾကီးလာပါတယ္။ အေၿဖကေတာ႔ "Yes" or "No" ဆိုၿပီးရိုးရွင္းစြာမေၿဖဆိုႏုိင္ေသးပဲ မရွင္းမလင္းၿဖစ္ေနပါေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြဟာ တခ်ဳိ႕ ေနရာေတြမွာ အၿခားလူေတြထက္ပုိၿပီး ေတာ္ၾကပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ တစ္ခါတစ္ေလ အလြန္ေကာင္းမြန္ တဲ႔ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြခ်မွတ္ႏိုင္ေပမယ္႔ တစ္ခါတစ္ေလမွာေတာ႔ အလြန္ဆိုးရြားတဲ႔ အမွားေတြကိုလုပ္ေဆာင္မိ တက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြဟာရွဳပ္ေထြးလြန္းတဲ႔သခ်ာၤၿပသနာ(mathemati cal problem) ေတြ နဲ႔ engineering problem ေတြကို ကြ်မ္း က်င္စြာေၿဖရွင္းႏိုင္ေပမယ္႔ philosophy နဲ႔ history တို႔မွာည႔ံဖ်င္းေန တက္ၾကပါေသး တယ္။ အခ်ိဳ႕လူေတြဟာ ေငြရွာေကာင္းၿပီး အခ်ိဳ႕ကေတာ႔ေငြသံုးတဲ႔ေနရာမွာသူမတူေအာင္ ထူးခြ်န္ၾကပါတယ္။ လူေတြအားလံုးကေတာ႔ ေလ႔လာ နားလည္ႏိုင္စြမ္း၊ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ၿပီး ၿပႆနာေၿဖရွင္းႏိုင္စြမ္း ရွိၾက ေပမယ္႔လည္း ဒီစြမ္းရည္ေတြဟာတစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ တူညီၿခင္းမရွိပဲ ကြ်မ္းက်င္မွဳနယ္ပယ္ကြဲၿပားေနၾက ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ machine ေတြဟာလည္း စဥ္းစားေတြးေတာႏိုင္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ ကြ်မ္းက်င္မွဳနယ္ပယ္အ လိုက္ machine တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု ကြဲၿပားေနႏိုင္မယ္ဆိုတာကို ေမွ်ာ္လင္႔ထားရမယ္႔ အေၿခအေနၿဖစ္ပါတယ္။
* 
machine ေတြရဲ႕အသိဥာဏ္(Intelligence)နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လြန္ခဲ႔တဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း၆၀ေက်ာ္ေလာက္က ၿဗိတိန္မွ သခ်ာၤပညာရွင္(British mathematician) ၿဖစ္တဲ႔Alan Turing ဆိုတဲ႔ပုဂၢိဳလ္ေရးတဲ႔ 'Computing machinery and intelligence' ဆိုတဲ႔ စာတမ္းဟာ အေစာဆံုးနဲ႔အထင္ရွားဆံုးၿဖစ္ပါတယ္။(Turing, 1950)။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာခဲ႔ေပမယ္႔လည္း Turing ရဲ႕အသိဥာဏ္ပံုစံတူ(Aritificial Intelligence) ကိုခ်ဥ္းကပ္ေလ႔ လာ ပံုဟာယေန႔ခ်ိန္အထိအၾကံဳး၀င္ေနပါေသးတယ္။ 
* 
Alan Turing ဟာ 1930 အေစာပိုင္းကစၿပီး Statistics theory ၿဖစ္တဲ႔Central Limit Theorem(CLT) ကိုၿပန္လည္ရွာေဖြၿခင္းၿဖင္႔ သိပၸံပညာရပ္နယ္ပယ္ကိုစတင္အေၿခခ်ခဲ႔ပါတယ္။*(Statistics ကိုၿမန္မာမွာေတာ႔စာ ရင္းအင္းပညာရပ္ အၿဖစ္သိၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ Statistics ဟာစာရင္းအင္းထက္ပိုပါတယ္။ အေသးစိတ္သိ လိုသူမ်ား googling လုပ္ၾကပါရန္)* 1937 မွာ Turing ဟာ တြက္ခ်က္ႏိုင္ေသာ ကိန္းမ်ား (computable numbers) နဲ႔ပတ္သက္တဲ႔ စာတမ္းတစ္ေစာင္ေရးသားခဲ႔ပါတယ္။ထိုစာတမ္းထဲမွာ အရာရာအသံုးၿပဳႏိုင္ေသာ Universal machine ႏွင္႔ပက္သက္တဲ႔ concept တစ္ခုကိုတင္ၿပခဲ႔ပါတယ္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းမွာၿဗိတိန္ ဟာဂ်ာမန္စစ္တပ္ရဲ႕ စကား၀ွက္ဖန္တီးတဲ႔ စက္(encoding machine) မွစကား၀ွက္ေတြကိုေဖာ္ထုတ္ (decipher) ရာမွာ Turing ဟာ key player အၿဖစ္ပါ၀င္ခဲ႔ပါတယ္။ စစ္ၾကီးၿပီးခ်ိန္မွာေတာ႔ Turing ဟာ Automatic Computing Engine ကိုဒီဇိုင္း ထုတ္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒါ႔အၿပင္ စစ္တုရင္(chess game)ကစားသည္႔ ပထမဦးဆံုး program ကိုလည္းေရးသားခဲ႔ပါေသးတယ္။ Turing ဟာသူ႔ရဲ႕ theoretical concept ၿဖစ္တဲ႔ universal machine နဲ႔ စကား၀ွက္ေဖာ္ထုတ္တဲ႔စနစ္ကိုတည္ေဆာက္ခဲ႔တဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳေတြမွ တဆင္႔ အသိ ဥာဏ္ပံုစံတူ(Artificial Intellignece)ကိုစတင္ခ်ဥ္းကပ္လာပါတယ္။ ( ယခုမွစ၍ အသိဥာဏ္ပံုစံတူ Artificial Intelligence ဆိုသည္႔ ေ၀ါဟာရအား AI ဟုသာအစားထိုးေဖာ္ၿပသြားပါမယ္။ ) အေတြ႔အ ၾကံဳမရွိပဲနဲ႔ စဥ္းစား ေတြးေခၚတယ္ဆိုတာရွိႏိုင္မလား၊ ဆက္သြယ္ခ်ိတ္ဆက္မွဳ(communication) မရွိပဲနဲ႔ စိတ္ ( mind) ဆိုတာ ရွိႏိုင္မလား၊ အသက္ရွင္ေနထိုင္ၿခင္း (living) မရွိပဲနဲ႔ ဘာသာစကား(language) ရွိႏိုင္မလား၊ အသက္ (life) မရွိပဲနဲ႔ အသိဥာဏ္(intelligence) ရွိႏိုင္မလား၊ စတဲ႔ေမးခြန္းေတြကို Turing ဟာစတင္ေမးခြန္းထုတ္လာ ပါတယ္။ ဒီေမးခြန္းေတြဟာ machine ေတြစဥ္းစားေတြးေခၚႏိုင္သလားဆိုတဲ႔ AI ရဲ႕အေၿခခံပင္မ ေမးခြန္းေတြ ၿဖစ္လာပါေတာ႔တယ္။
* 
Turing ဟာ machine နဲ႔ thinking တို႔ရဲ႕အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ခ်က္ (definition)ေတြကိုေဖာ္ထုတ္ခဲ႔ ၿခင္းမရွိခဲ႔ပါဘူး။ စကားလံုးေတြနဲ႔ အဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆိုရာမွာ ၿငင္းဆိုေထာက္ၿပမွဳေတြၿဖစ္လာမွာကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး game တစ္ခုကိုတီထြင္ခဲ႔ပါတယ္။ Turing imitation game လို႔ေခၚပါတယ္။ machine ေတြစဥ္းစားေတြးေခၚ ႏိုင္သလားဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းအစား machine ေတြဟာ အသိဥာဏ္စစ္ေဆးမွဳ (Intelligence test)ကိုေက်ာ္ၿဖတ္ ႏိုင္မလားဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းကိုသာ ေမးသင္႔တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ သကၠရာဇ္ 2000 မွာ computer ေတြကို ၅ မိနစ္ ခန္႔ လူေမးသမွ် အေၿခအတင္ေၿဖဆိုစကားေၿပာဆိုႏိုင္တဲ႔ program ကိုထည္႔သြင္းႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။ ဒီလိုအေၿခ အတင္စကားေၿပာဆိုၿပီးတဲ႔အခါ လူမွ machine အား လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ယံုၾကည္သြားႏိုင္ေၿခ၃၀ရာခိုင္ႏွုန္း ခန္႔ရွိႏိုင္တယ္ လို႔ Turing ကေဟာကိန္းထုတ္ခဲ႔ပါတယ္။ machine တစ္ခုရဲ႕ အသိဥာဏ္ရွိတဲ႔အၿပဳအမူဆုိတာ စဥ္းစားလုပ္ေဆာင္ရတဲ႔လုပ္ငန္း( cognitive task) ေတြမွာ လူ႔အဆင္႔မွီတဲ႔ စဥ္းစားမွဳပံုစံနဲ႔တုန္႔ၿပန္လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္တဲ႔စြမ္းရည္ ရွိမွဳ ဆိုၿပီး Turing ကအဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆိုခဲ႔ပါတယ္။ တနည္းဆိုေသာ္ ေမးခြန္းေမးၿမန္းသူလူမွ ေမး ၿမန္းသမွ်ကို machine မွေၿဖဆိုၿပီးခ်ိန္တြင္ ေမးၿမန္းသူလူမွ တဖက္ေၿဖဆိုသူအား လူလား machine လား ေ၀ခြဲ မရေအာင္ၿဖစ္မယ္ဆိုရင္ ဒီ machine ဟာအသိဥာဏ္စမ္းသပ္မွဳ(test)ကုိေအာင္ၿမင္တယ္လုိ႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
* 
Turing ရဲ႕ imitation game မွာအဆင္႔ႏွစ္ဆင္႔ပါ၀င္ပါတယ္။ပံု(၁)မွာၿပထားတဲ႔အတိုင္း ပထမအဆင္႔ မွာေမးၿမန္းသူတစ္ေယာက္ လူေယာက်္ားတစ္ေယာက္နဲ႔ လူမိန္းမတစ္ေယာက္ တို႔ကိုတစ္ေယာက္တစ္ခန္းမွာ ရွိေနေစပါမယ္။ ေမးၿမန္းသူ မွ ေယာက်္ားနဲ႔ မိန္းမ တို႔ကို remote terminal (ဥပမာ computer)ၿဖင္႔သာဆက္ သြယ္ေမးၿမန္းႏိုင္ပါမယ္။ အသံ၊ အရုပ္တို႔ၿဖင္႔ ဆက္သြယ္မွဳမရွိရပါ။ စာရိုက္ေၿပာဆိုေမးၿမန္းၿခင္းၿဖင္႔သာဆက္ သြယ္ႏိုင္မည္ၿဖစ္သည္။ ေမးၿမန္းမည္႔သူရဲ႕အလုပ္က ေယာက်္ားနဲ႔ မိန္းမ တို႔ကို ေမးခြန္းမ်ားေမးၿမန္းၿပီး ဘယ္သူကေယာက်္ား ဘယ္သူကမိန္းမ ဆိုတာကိုခြဲၿခားေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ game ရဲ႕စည္းမ်ဥ္းကေတာ႔ ေမးၿမန္းသူရဲ႕ ေမးခြန္းေတြ ကိုေၿဖဆိုမယ္႔ ေယာက်္ားနဲ႔ မိန္းမတို႔ဟာ ထင္ေယာင္ထင္မွားအေၿဖေတြကို ေၿဖဆိုၿပီးေမးၿမန္းသူ ကိုအထင္ မွားေစမွာၿဖစ္ပါ တယ္။ ေယာက္က်ားဟာ သူ႔ကိုယ္သူ မိန္းမအေနနဲ႔ဟန္ေဆာင္ၿပီး ေမးလာတဲ႔ေမး ခြန္းေတြကို ေၿဖဆိုလာႏိုင္ပါ တယ္။ မိန္းမ ဟာလည္း ေယာက်ားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ဟန္ေဆာင္ၿပီး ေမးခြန္း ေတြကိုေၿဖဆို လာႏိုင္ပါတယ္။
* 
game ရဲ႕ဒုတိယအဆင္႔မွာေတာ႔ ပံု(၂)မွာၿပထားသည္႔အတိုင္း လူေယာက်္ားေနရာမွာ computer တစ္လံုးကိုအစားထိုး လိုက္ပါမယ္။ computer မွာ လူေယာက်္ားၿပဳမူပံုအတိုင္းတူညီတဲ႔ program တစ္ခုကိုထည္႔ သြင္းထားပါမယ္။ ထို program ဟာလူေတြၿပဳမူပံုအတိုင္း မွားယြင္းတဲ႔အေၿဖေတြလဲေၿဖဆိုႏိုင္သလို မတင္မက် အေၿဖေတြကိုလည္း ေၿဖဆိုႏိုင္ မွာပဲၿဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ computer ဟာေမးၿမန္းသူကို ပထမလူေယာက်္ား လုပ္သလိုသာ အရူးလုပ္ႏိုင္ခဲ႔ မယ္ဆိုရင္ ဒီ computer ဟာအသိဥာဏ္ရွိတဲ႔အၿပဳအမူ(Intelligence behavior) စမ္းသပ္မွဳ (test) ကိုေအာင္ ၿမင္တယ္လို႔ေၿပာႏိုင္မွာၿဖစ္ပါတယ္။
* 
ေမးၿမန္းသူဟာ မည္သည္႔ေမးခြန္းမဆိုေမးခြင္႔ရွိပါတယ္။ စိတ္ဆိုးစရာေကာင္းမယ္႔ေမးခြန္းေတြလဲ ေမး ခြင္႔ရွိပါတယ္။ ေမးၿမန္းသူဟာ လူကိုေကာ machine ကိုေကာရွဳပ္ေထြးတဲ႔ သခ်ာၤတြက္ခ်က္မွဳေတြကိုပါေမးၿမန္း ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုေမးခြန္းမ်ိဳးကို computer ဆိုရင္ လူထက္ပိုၿပီးၿမန္ၿမန္ဆန္ဆန္တိတိက်က်ေၿဖဆိုႏိုင္မွာၿဖစ္တဲ႔ အတြက္ ေမးၿမန္းသူဟာ လူနဲ႔ machine ကိုအလြယ္တကူခြဲထုတ္ႏိုင္မွာၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ computer ဟာ ဘယ္အခ်ိန္မွာ မွားေၿဖရမယ္၊ ဘယ္လိုေမးခြန္းမ်ိဳးကို အခ်ိန္ဆြဲေၿဖရမယ္ဆိုတာကို သိေနမွၿဖစ္ပါမယ္။ လူေတြရဲ႕ စိတ္ခံစားမွဳသဘာ၀ေတြၿဖစ္တဲ႔ စာအုပ္စာေပ၊ ကဗ်ာ၊ ပန္းခ်ီ စတာေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ႔ေမးခြန္းေတြလဲေမးၿမန္းႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီလိုဆို computer ဟာလူရဲ႕စိတ္ခံစားမွဳကိုလဲနားလည္ႏိုင္ရပါမယ္။
*  
Turing ရဲ႕ test ဟာထူးၿခားတဲ႔အရည္အသြး ၂ခုနဲ႔ ၿပည္႔စံုၿပီး universal ၿဖစ္ပါတယ္။
 
၁။ လူနဲ႔ machine ဟာ အရုပ္ အသံ စတာေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ထိေတြ႔ခြင္႔မရွိပဲ terminal မွသာဆက္သြယ္ရတဲ႔ အတြက္ အသိဥာဏ္ (Intelligence)ဆိုတာ ကိုဘက္လိုက္လႊမ္းမိုးမွဳမရွိတဲ႔ စံ(standard)အ
ၿဖစ္ၿမင္ေတြ႔ႏိုင္ပါ တယ္။လူ႔အသိဥာဏ္သဘာ၀ကုိ ေသာ္လည္းေကာင္း အၿခားေသာ လူတို႔ရဲ႕ၾကိဳက္ၿခင္း မၾကိဳက္ၿခင္း လႊမ္းမိုးမွဳ တို႔မွ ၿဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ႔ ၿငင္းခုန္မွဳေတြကိုပါ ေရွာင္ရွားႏိုင္ပါတယ္။
  
၂။ စမ္းသပ္မွဳရဲ႕ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြဟာလည္းလြတ္လြတ္လပ္လပ္ ရွိပါတယ္။ အထက္မွာေဖာ္ၿပထားသ လို game ကို အဆင္႔ႏွစ္ဆင္႔ၿဖင္႔ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သလို အဆင္႔တစ္ဆင္႔တစ္ခုတည္းၿဖင္႔လည္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ ပါတယ္။အဓိကကေတာ႔ ေမးၿမန္းသူဟာ ဘယ္ဟာလူ ဘယ္ဟာ machine ဆိုၿပီးခြဲၿခားၿပႏိုင္ဖို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ ေမးၿမန္းသူဟာ မည္သည္႔ နယ္ပယ္မွ မည္သည္႔ေမးခြန္းေတြကိုမဆိုေမးၿမန္းႏိုင္တဲ႔အတြက္ ဘယ္လိုမ်ိဳးေၿဖမယ္ ဆိုတာကိုသာ စူးစိုက္ဖို႔လိုပါမယ္။
* 
၂၀ရာစုအဆံုးပိုင္းေလာက္မွာ imitation game ကိုကစားႏိုင္မယ္႔ program ထည္႔သြင္းထားတဲ႔ computer ၿဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ Turing ကယံုၾကည္ထားခဲ႔ပါတယ္။ ယခုထက္တိုင္ေတာ႔ ေခတ္သစ္ computer ေတြဟာ Turing test ကိုေက်ာ္ၿဖတ္ႏိုင္ၿခင္းမရွိၾကေသးပါဘူး။ အေၿခံအခ်က္မ်ားကိုသာ စိစစ္အတည္ၿပဳ( verification and validation) ေပးႏိုင္တဲ႔ knowledge-based system ေတြကိုသာတည္ေဆာက္ႏိုင္ပါေသးတယ္။
* 
လူ႔ဦးႏွာက္ဟာ 10^18(၁၀၊ ၁၈ထပ္) bits အေရအတြက္နဲ႔ ညီမွ်တဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကိုသိမ္းဆည္း ထားႏိုင္ၿပီး တစ္စကၠန္႔ကို 10^15(၁၀၊ ၁၅ထပ္) bits အေရအတြက္ကို process လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာင္ အနာဂါတ္မွာေတာ႔ သၾကားခဲေလာက္သာပမာဏရွိတဲ႔ ေသးငယ္တဲ႔chip အရြယ္အစားနဲ႔ ဦးေႏွာက္ပံုစံတူကိုတည္ေဆာက္သြားႏိုင္မယ္ လို႔ေမွ်ာ္လင္႔ရပါတယ္။ဒါမွမဟုတ္လဲ Turing ရဲ႕ imitation game ကိုေက်ာ္ၿဖတ္ ကစားသြားႏိုင္မယ္႔ computer လဲေပၚခ်င္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ သခ်ာၤတြက္ခ်က္မွဳ(mathematical calculations)ေတြကို လူေတြလို ေလးပင္ေႏွးကန္စြာ တြက္ခ်က္မယ္႔ machine ေတြကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ တကယ္႔ တကယ္တန္းမွာေကာလိုအပ္လို႔လား။ တကယ္႔လက္ေတြ႔ ရွဳ႕ေထာင္႔(practical point of view) မွၾကည္႔မယ္ဆို ရင္ေတာ႔ Intelligent machine ေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔လူေတြကို ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြခ်မွတ္ရာမွာ ၊ information ေတြကို ရွာေဖြရာမွာ၊ ရွဳပ္ေထြးတဲ႔ အရာေတြကိုထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ရာမွာ၊ နဲ႔ ေနာက္ဆံုး ဘာသာစကားေတြကိုနားလည္ ႏိုင္ဖို႔ရာ ေတြမွာ အကူအညီေပးႏိုင္မယ္လို႔ေတာ႔ ေမွ်ာ္လင္႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ခုလို လူ႔အသိဥာဏ္ပံုစံတူ machine ေတြကိုဘာ႔ေၾကာင္႔ တည္ေဆာက္ဖို႔ ၾကိဳးစားေနၾကတယ္ဆိုတဲ႔ အဓိက goal ကေတာ႔ရွင္းရွင္းလင္း လင္းမရွိေသးပါဘူး။ Intelligent computer စနစ္ကိုတည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ နယ္ပယ္ တစ္ခုဆို တစ္ခုမွာ ကြ်မ္းက်င္တဲ႔ expert knowledge ရွိတဲ႔ လူေတြကို ရွာေဖြ စုစည္းၿပီး ေလ႔လာဆန္းစစ္ၾကရအံုးမွာပဲၿဖစ္ပါတယ္။
* 
ဆက္လက္ေဖာ္ၿပပါမည္။ ..
 
ညီညီေဇာ္

https://www.facebook.com/mathcorner.myanmar/